Vanuit onze 3.300 meter hoge Andes basis vertrokken we richting Amazone. Vooral als de zon…
Onze verdere medische zorg in armoedige Boliviaanse Andes gebieden..
Zoals beschreven zijn we bij de start van het nieuwe jaar 2022 na onze expeditie in de Amazone vorig verder zorg gaan verlenen in de Andes.
Het was hard werken in deze verafgelegen en armoedige Andes gebieden aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. Onze uiteindelijke startbasis was onze Andes basis die we 10-tallen jaar geleden opgetrokken hadden dankzij een grote gift van een Nederlandse Organisatie. Eigenlijk werd ons nadien verteld dat het vooral een rijke Nederlandse weduwe was die het filmpje van onze activiteiten had gezien in 1996. Zij gaf zeker 80% van de giften die hiervoor nodig waren maar wenste wel anoniem te blijven. Wat een nobele daad!
Romulo, mijn gids van het eerste uur (sinds 1990) had mij toen geholpen om het project niet uit te besteden aan een “bouwfirma” maar vooral te laten verwezenlijken door de armen mensen uit die streken die hij kende (ongeveer 20-30 man) en kennis van “bouw” hadden. Onder begeleiding van onze bevriende architect Johny– die ons werk en expedities sinds 1990 maar al te goed kende – en met andere professionele begeleiding werd toen tot mijn eigen grote verbazing toch wel een grote en ook mooie basis opgezet. Zoals vorig jaar vermeld diende deze basis toen een ganse tijd als “Quarantaine Centrum” voor Covid patienten. Gelukkig is dit nu niet meer nodig…
Samen ook met de ondertussen jammerlijk genoeg overleden Dr. Ino (Inocencio Ortega) in 2019 en enkele laatste jaars lokale medische studenten of 1ste jaars dokters zijn we al meer dan 30 jaar geleden begonnen aan een project of missie die nog steeds doorloopt. Klinieken hebben we toen voldoende geholpen of zelf opgezet. Door een daling van de fondsen – giften die ik zo een beetje overal zocht waar mensen mij uitnodigden en mijn vlucht/ verblijf betaalden – moeten we ons nu beperken tot de allergrootste noden. De mens zelf en dan nog onmiddellijk! Dit met nadruk op vrouw en kind die soms wel eens op de achtergrond verdwijnt omwille van de heersende “macho” cultuur.
Door de “Covid” pandemie en het overlijden van mijn trouwste helper (Dr. Ino) werd het niet eenvoudiger om een beoogde overgang verder te zetten. Ino (zo noemden we allemaal deze arts) overleed jammerlijk genoeg op 55-jarige leeftijd aan o.a. de gevolgen van een chronisch aanslepende en niet echt volledig behandelbare ziekte. De zieke van Chagas! Dit is een soort parasiet die door een speciale mijt (de vinchuca) s’nachts wordt overgedragen waarbij deze parasiet bij een beet via zijn speeksel deze parasiet overzet en vooral de gladde spieren aantast (spieren van hart en darmen) met allerlei hartafwijkingen, ritmestoornissen en ernstige darmklachten tot gevolg. Chuquisaca is endemisch voor deze ziekte maar gelukkig ligt onze basis (3.300 meter hoog) net boven de grens waar de mijt voorkomt. Het plaatsen van een “Pacemaker” kan de veroorzaakte hartritmestoornissen tegengaan maar er is ook vergroting van de hartspier (Cardio-myopathie), etc..waardoor de levensverwachting daalt. Wees gerust als je niet onder een strooien dak slaapt rond de 2.500 meter loop je deze ziekte niet op. Er zijn ook al enorme inspanningen gedaan om alle strooien daken te vervangen.
Ook Romulo (52) ,onze gids – en later Promotor de Salud – kon niet meegaan na zovele tientallen jaren activiteit. Romulo lijdt aan astma en was nog maar net ontslagen uit het Ziekenhuis in Sucre (historische hoofdstadje in Bolivia waar er wel zuurstof aanwezig is). De combinatie met Covid had immers ook hem in zuurstofnood gebracht. Hij en zijn familie wonen eigenlijk nog steeds armoedig in de Andes maar slagen er toch maar in hun 4 kinderen op te voeden. Het bijzondere is dat zijn vierde kind ook Rik noemt daar het Romulo’s wens is dat deze 11-jarige knaap zelf dokter zal worden. Mijn naam is trouwens ook aan andere baby’s gegeven met dezelfde gedachte in het hoofd. Hopelijk blijft het niet alleen bij de wens van de ouders….
Zelf wou ik eigenlijk op mijn 60ste dit medisch missie werk beginnen afbouwen. Het was ontstaan toen ik – vrij geschokt door de erge armoede in Bolivia (armste land in Z. Amerika) gedurende mijn stage jaar in 1986-1987 (KUL) 6 maand mocht doorbrengen in de arme Staatshospitalen in Sta. Cruz de la Sierra, Bolivia.
Wat ik toen gezien heb vergeet ik nooit. Het maakte mij vastbesloten van terug te keren naar Bolivia in Sept. 1990 na het behalen van de nodige diploma’s. Wel had ik nooit gedacht dat dit zo’n uitgebreide missie zou worden. Nu stak “Covid” en de dood van Dr. Ino (was nationaal directeur geworden) er nogmaals een stokje voor… Het mooie vind ik persoonlijk wel dat je mensen leert “vissen” door het voorbeeld te geven aan veel jongere artsen.
Meestal ga ik dus op “medische expeditie” met lokale mensen die zelf uit de armoede komen, naar de stad zijn afgezakt en met relatief grote schulden hebben afgestudeerd. Zij kunnen immers geen eigen kliniek beginnen in de stad en de dorpen waar ze vandaan komen hebben geen geld. Zijzelf zijn dus ook mijn gids… En zo helpen de armen de armen na meer dan 30 jaar nog steeds in dorpen tot boven de 4.000 meter. Dan toch mits voldoende ondersteuning dat niet steeds zo eenvoudig was en de voortdurende zoektocht naar giften die ik ondernam als ik gevraagd werd om te komen spreken of er een actie werd opgezet zoals bij de Warmste Week. Zo goed als altijd werd toen ook transport en huisvesting betaald en probeerde ik de vragende partijen samen te brengen opdat het medisch werk ook zou kunnen doorgaan.
In ieder geval waren de dokters en hun families gelukkig dat ze naar hun eigen dorpen konden terugkeren, er hun eigen volk konden verzorgen. De weinig overgebleven donaties werden simpelweg verdeeld opdat zij alzo hun opgelopen studie schulden konden afbetalen.
Samen hebben we nu medische bijstand en zorg verleend in verscheidene dorpjes in Chuquisaca, Bolivia zoals Tarabuquillo, Arquillos, Alcala, etc…. Ook in de grotere dorpen (een paar duizend mensen) hebben we geholpen. Zij hadden wel een “hospital” zoals bijvoorbeeld in Sopachuy maar de deur van het Hospitaal was op slot; er was geen arts buiten het team te vinden en er was ook geen medicatie of zuurstof in dit “hospital”! Dit waren nog de gevolgen van de Covid Pandemie want vele lokale artsen stopten het werk toen omwille van hun eigen risico om Covid op te lopen.
Wij konden zelfs niet binnen in zult een “hospital”. En dit in het regenseizoen waar we van de ene zware bergstorm (met als gevolg talrijke modderlawines) in de andere terechtkwamen.
De mensen in deze bergdorpen zijn zo arm dat ze niks kunnen betalen, noch voor de consultaties noch voor de medicijnen of enige andere verzorging. Het blijft een beetje “Mission Impossible” maar we proberen zoveel mogelijk uit te helpen, beseffende dat we maar een druppel op een hete plaat zijn. We spreken de zieken ook moed en hoop in. Het weerzien is altijd bijzonder hartelijk omdat velen mij soms al 30 jaar kennen. Ook Carolien wordt zeer goed ontvangen. Het was opmerkelijk dat ook vele kinderen naar haar toekwamen. Carolien kreeg ook voor de 2de maal Covid met een bewezen positieve PCR test (1ste was in Nov. 2019) maar gelukkig verliep alles zonder veel erg. Ze vervulde echter een heel mooie rol als “tandarts assistente” en ook als “hulpverpleegster” in deze gebieden alhoewel dit enkel was om te helpen.
Het verschil in temperatuur in de Andes was groot. We kwamen van tegen rond de 35 graden Celsius in Sta. Cruz naar echt koude temperaturen hoog in de bergen. Het is vooral de ‘bruuske” overgang (samen met een volledig ander bioritme en het lange reizen) dat het werk soms echt wel lastig maakt.
Ook door het plotse grote hoogteverschil en het lage zuurstofgehalte (ijle lucht) ontwikkelt men vlug hoofd- en spierpijnen, druk op de borstkas, versnelde hartslag, slecht slapen en soms merk ik 00k (alhoewel niet beschreven) heviger nachtmerries op bij grote mensen die plots naar grote hoogtes gaan alsook ademtekort (zeker bij stappen).
Corona was er in elk dorp maar we mogen – ondanks alles – toch blij zijn dat ook hier “omikron” de bovenhand aan het nemen is. Dit neemt niet weg dat we veel minder werk hebben omdat vele mensen nu milde tot ernstige klachten van griep hebben. Bij de Delta variant was het anders door de vroege intrede van de dood, vooral door een groot tekort aan zuurstof. Daar zagen we direct de “Corona” kerkhoven…
Verder tref je hier enorm veel parasitaire ziekten aan. Het ergste is dat deze parasieten heel veel van de essentiële mineralen, spore-elememten, vitamines, etc.. opnemen waardoor we hier hoge graden van “partiële” malnutritie hebben met als gevolg een lage immuniteit en ook veel bloedarmoede. Ook zagen we tot nu toe veel longontstekingen en de hoger beschreven Chagas ziekte. Het beeld van een oude bijna volledig blinde man die vol van artrose en artritis zat en zo goed als niet kon plassen wegens een zeer grote waarschijnlijk kwaadaardige prostaat (kanker) blijft me bij. De pijnen waren continue, dag en nacht. Gelukkig was er nog een nichtje dat voor hem zorgde in zijn super klein met rotsblokken gebouwd één kamer huisje zonder raam of opening omwille van de koude en ijzige winden tijdens het Winterseizoen. Wijzelf proberen te helpen waar we kunnen.
Dit maal konden we niet terug naar Haïti gaan omdat er gewoon te veel geweld was met de moord op de president, de vele schietpartijen tussen “gangs”, de ontelbare ontvoeringen waaronder ook een (gekend) aantal van 15 Westerlingen. Voor ieders Westers leven wordt 1 miljoen dollar geëist. Dit gebeurt meestal door de criminele en gewelddadige “400 Mawozo” bende. Op dit moment worden er in geen enkel ander land ter wereld procentueel meer mensen ontvoerd als in Haiti.
In ieder geval danken wij en natuurlijk ook onze “Doctors On Mission Teams” jullie allen die een bijdrage hebben gedaan of dit overwegen. (zie www.DoctorsOnMission.org). Wij hopen dat kleine druppeltje verder te kunnen zijn om een meer leefbare wereld te maken ondanks alle crisissen in de wereld.